“Trong kinh doanh, tôi thích sự chắc chắn"

Giống như nhiều doanh nhân người Việt gốc Hoa mà tôi đã gặp, ông Đỗ Hoa Sương khá kiệm lời. Câu chuyện giữa chúng tôi thỉnh thoảng lại bị ngắt quãng bởi điện thoại gọi ông, và nhờ vậy mà tôi phát hiện ra ông đang hăm hở đi tìm “vùng đất mới”, khi mà những sản phẩm mang thương hiệu JACQUALINE của Đông Á đã có chỗ đứng nhất định trên thị trường...

Nhiều nghề rồi chỉ một

- Ở tuổi gần 60 rồi mà ông vẫn chưa có ý định nghỉ ngơi sao?

Làm quen với thương trường từ năm 17 tuổi, bao năm qua, kinh doanh đã ngấm vào máu của tôi (cười). Sau gần 20 năm gắn bó với ngành sản xuất mỹ phẩm, tôi muốn mở rộng việc kinh doanh sang lĩnh vực dược phẩm mà cụ thể là sản xuất một số sản phẩm điều trị bệnh ngoài da. Hiện tại, tôi đang tìm kiếm đối tác để cùng làm.

- “Kinh doanh đã ngấm vào máu” - có thể hiểu ông là “con nhà nòi”?

Gia đình tôi có truyền thống kinh doanh. Tôi là thế hệ thứ hai sinh ra tại Việt Nam. Trước ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ba mẹ tôi có xưởng sản xuất đồ nhựa, làm túi nhựa. Bản thân tôi cũng đã mấy lần đổi nghề, từ sản xuất giấy đến kinh doanh vàng bạc và dừng lại lâu nhất ở ngành sản xuất mỹ phẩm.

- Nghe nói có một thời ông từng là người của Công ty Vàng Bạc Đá quý Sài Gòn (SJC)?

Đó là những năm cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, khi đất nước bắt đầu mở cửa. Lúc đó, tôi có một cửa hàng kinh doanh vàng bạc ở đường Hồ Tùng Mậu, trực thuộc SJC. Khi tôi quyết định dốc hết vốn liếng để mở cửa hàng này (khoảng 30 cây vàng), không ít người đã bảo tôi liều. Ngay cả cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn cũng rất dè dặt với hình thức làm ăn theo mô hình hợp tác xã lúc bấy giờ. Nhưng tôi vẫn quyết định làm vì tôi tin rằng đây là môi trường thuận lợi cho mình làm ăn.

- Nhưng vì sao sau đó ông lại quyết định chuyển nghề?

Thực ra tôi có ý định chuyển sang sản xuất mỹ phẩm từ năm 1991, nhưng đến năm 1993 mới thành lập Công ty TNHH Mỹ phẩm Đông Á. Động cơ của việc chuyển hướng này xuất phát từ việc tôi có một người bà con ở Singapore, chủ của hãng mỹ phẩm ROBECO với thương hiệu JACQUALINE. Những năm đó, mỹ phẩm từ nước ngoài về Việt Nam chủ yếu qua đường “xách tay” nên khá khan hiếm. Thấy rõ thực trạng này, người bà con ở Singapore rủ tôi cùng hợp tác làm ăn. Thử thăm dò thị trường, tôi nhận thấy đây là một hướng đi khả quan. Sau khi sang lại cửa hàng vàng, tôi hùm hạp với một người bạn cùng thành lập công ty và mua bản quyền thương hiệu JACQUALINE để sản xuất tại Việt Nam.

- Vài năm gần đây, việc kinh doanh qua hình thức nhận nhượng quyền thương hiệu mới bắt đầu phát triển tại Việt Nam. Xem ra ông là người đã “đi tắt đón đầu” từ rất sớm. Có thể tiết lộ khoản chi phí nhận nhượng quyền mà ông đã phải trả cách đây 16 năm được không, thưa ông?

Rất ít, thậm chí có thể nói là không đáng kể và chỉ khi tiêu thụ được hàng rồi tôi mới phải trả tiền. Có hai lý do để tôi nhận được sự ưu ái này. Thứ nhất là chỗ bà con. Thứ hai là việc kinh doanh khi ấy rất nhiều ủi ro nên đối tác đã chia sẻ ở mức tối đa với chúng tôi.

- Cụ thể là khi ấy ông đã phải đối diện với những khó khăn gì?

Xưởng sản xuất lúc đầu của Đông Á phải đi thuê trong khuôn viên của Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM (Thủ Đức). Nhắm tới đối tượng phục vụ là người tiêu dùng có thu nhập trung bình trở lên, nhưng làm thế nào để đưa hàng ra thị trường thì phải tính toán và cân nhắc. Cuối cùng, chúng tôi chọn các chợ làm kênh phân phối chính. Công đoạn này vô cùng khó khăn. Cũng may là sản phẩm đã có thương hiệu và giá rất cạnh tranh (thấp hơn hàng nhập khẩu tới gần 40%) nên mọi việc rồi cũng ổn. Với chính sách cho thanh toán gối đầu, chúng tôi từng bước đưa sản phẩm vào chợ Bình Tây, Chợ Lớn, chợ An Đông... Rồi từ các chợ này, sản phẩm của Đông Á đã tỏa về miền Tây, lên miền Đông... Việc phải nhập khẩu hầu hết nguyên liệu cũng là một khó khăn không nhỏ vì quá trình vận chuyển hồi đó rất phức tạp.

Chọn đúng "miếng bánh"

- Thời gian vừa qua, không ít doanh nghiệp trong nước đã khốn đốn vì ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu. Song, dường như Đông Á vẫn “bình yên qua cầu”?

Chẳng ai có thể ở ngoài “vùng bão” cả. Nói một cách chính xác thì chúng tôi cũng bị ảnh hưởng, nhưng không đáng kể. Do sản phẩm là những mặt hàng thông dụng, giá vừa phải nên doanh thu chỉ giảm từ 8 - 10%.

- Phải chăng, lợi thế cạnh tranh mà Đông Á có được là do ông đã chọn đúng “miếng bánh” mà các “đại gia” nước ngoài đã không mấy quan tâm?

Có lẽ vậy (cười). Đa phần các hãng lớn chỉ quan tâm nhiều đến dầu gội đầu vì những sản phẩm làm đẹp tóc, dưỡng tóc... có thị trường nhỏ hơn nhiều. Còn các cơ sở nhỏ thì lại rất khó làm vì sự đầu tư cho máy móc, thiết bị tương đối lớn. Trên thị trường hiện nay chỉ có khoảng 4 đơn vị cùng sản xuất mặt hàng này nên mức độ cạnh tranh không quá gay gắt.

- Thế cái khó lớn nhất với ông bây giờ là gì?

Là nguyên liệu trong nước không ổn định dù nhà cung cấp nước ngoài đã vào Việt Nam tương đối nhiều. Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, chúng tôi buộc phải đặt hàng theo yêu cầu riêng. Mà làm theo cách này thì chi phí thường cao hơn nhiều.

- Đâu là phương châm kinh doanh mà ông luôn theo đuổi?

Trong kinh doanh, tôi thích sự chắc chắn, luôn tự xoay xở trong khả năng có thể và không đầu tư quá đà nên thường không bị rơi vào tình trạng kẹt vốn. Với tôi, thà lời ít mà giữ được uy tín còn hơn lời nhiều mà giấc ngủ không ngon. Để có thể tồn tại một cách bền vững thì theo tôi, cách tốt nhất là chất lượng sản phẩm phải được quan tâm hàng đầu. Kế đến là giá cả hợp lý và kênh phân phối tốt. Thị trường hóa mỹ phẩm của Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội để bứt phá vì chúng ta có tới hơn 80 triệu dân và đời sống ngày càng được cải thiện. Cái chính là phải đáp ứng đúng nhu cầu của người tiêu dùng.

- Một “ông chủ” người Hoa khá nổi tiếng đã từng nói vui với tôi rằng “phi thất bại, bất thành... doanh nhân”! Với ông thì sao?

Tôi đã từng thua thảm hại khi sản xuất giấy pô - luya những năm 1980 - 1982. Cũng hùn hạp với bạn bè biết về kỹ thuật, những tưởng thắng to, ai dè lại te tua vì làm không tới. Song cũng nhờ cú vấp này mà tôi nghiệm ra rằng làm gì cũng phải tính toán thật kỹ. Hơn nữa, đã lao vào sản xuất thì phải làm chủ về kỹ thuật.

"Tôi thấy mình hên"

- Người ta bảo bạn bè chơi chung thì dễ, làm chung thì rất khó. Làm thế nào để ông và người bạn cùng khởi nghiệp cách đây gần 20 năm có thể “đi chung đường” một cách “êm thấm” đến tận ngày nay?

Tôi có khá nhiều bạn và đa phần đều là bạn làm ăn. Cách tốt nhất để duy trì tình bạn khi có cùng lợi ích, cùng mục tiêu kinh doanh là phải tuyệt đối tin tưởng lẫn nhau, sòng phẳng, không lợi dụng nhau.

- Hình như thỉnh thoảng ông vẫn cắp sách đi học? Ông nghĩ gì về sự học của doanh nhân?

Doanh nhân thế hệ của tôi thường ít được đào tạo bài bản. Việc kinh doanh ngày nay khác với thời tôi mới thành lập công ty rất nhiều. Việc học của mỗi người là vô cùng, doanh nhân cũng vậy. Để bắt kịp thời đại, tôi thường tham gia một số khoá đào tạo kỹ năng quản lý ngắn hạn. Bên cạnh đó, sách cũng là người thầy lớn của tôi. Tôi thích đọc sách về lĩnh vực kinh tế, quản trị rồi tự chiêm nghiệm, rút ra bài học cho mình. Ngoài ra, tôi còn mê Tam quốc chí vì trong đó có nhiều chiến lược có thể áp dụng trong kinh doanh.

- Và chắc hẳn trong số đó không thể thiếu chiến lược dụng binh chứ? Với cộng sự của mình, ông đề cao phẩm chất nào nhất?

Dĩ nhiên rồi. Việc nâng cao tri thức là vô cùng cần thiết. Ai cần đi học là tôi ủng hộ. Rất tiếc là ở Việt Nam sự đào tạo chuyên sâu về ngành sản xuất mỹ phẩm vẫn còn hạn chế.

- Nói như vậy nghĩa là ông đã bắt đầu quan tâm đến đội ngũ kế thừa. Ông có kỳ vọng vào việc con cái sẽ nối nghiệp mình?

Tôi có ba con. Hiện tại, có hai cháu đang du học ở Mỹ, ngành công nghệ thông tin. Ba mẹ nào mà chẳng mong có con cái nối nghiệp, nhưng quyền quyết định là ở chúng, không thể bắt ép được.

- Có thể hình dung như thế nào về ông trong cuộc sống đời thường?

Mỗi ngày, buổi sáng tôi thường có mặt ở văn phòng giao dịch tại 134 Bến Chương Dương, đầu giờ chiều tới nhà máy ở Khu công nghiệp Đồng An, Thuận An, Bình Dương. Điểm tựa của tôi là bà xã, người quán xuyến về tài chính và chăm sóc hệ thống phân phối của công ty. Công việc bận rộn nên chỉ có ngày Chủ nhật tôi mới là “người của gia đình”. Tôi ít uống rượu, chỉ thích nhâm nhi cà phê với bạn bè. Lúc trước tôi rất thích bơi, nhưng gần đây thì phải tạm ngưng vì lý do sức khỏe. Tôi cũng thích golf và đang tập chơi.

- Nếu xét một cách toàn diện, cả trong kinh doanh lẫn cuộc sống gia đình, ông có phải là người may mắn?

Hình như con người ta đều có... số cả. Sau năm 1975, cả gia đình tôi ra nước ngoài định cư, chỉ mình tôi ở lại, dù trước đó cũng có ý định ra đi. Bây giờ nghĩ lại, tôi thấy mình hên. Vì nếu ra đi ngày đó, chắc gì cuộc sống của tôi đã được như bây giờ.

- Cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này. Xin chúc cho dự định kinh doanh mới của ông sớm trở thành hiện thực