Chuyện gia đình ông vua thép Mittal: Kinh doanh “xác chết”...

Tại các nền kinh tế đang chuyển đổi, những “thợ săn” ít mua cổ phần các công ty “sao” mà chuyên lùng mua các công ty “sắp chết”. Dưới đây là một thí dụ.

Chủ công nghiệp thép lớn nhất thế giới (chiếm 10% sản lượng toàn cầu) là ông trùm Lakshmi 56 tuổi và cậu con trai Aditya Mittal 31 tuổi. Như bố, thép đã “ngấm” vào máu Aditya từ thời trẻ. Aditya vẫn còn chập chững khi cùng gia đình dọn sang Indonesia, nơi anh học tại Trường quốc tế Surabaya. Thời niên thiếu, Aditya cùng cha đi khắp nhà máy, Aditya cũng thường được bố thuật lại những chuyến giao dịch, về những công ty mà ông mua và được bố đưa đến văn phòng để hóng chuyện.

Từ buôn đồng nát

Hai cha con thống trị một trong những doanh nghiệp lâu đời và cốt lõi nhất lịch sử công nghiệp thế giới. Với 45% cổ phần (trị giá 33 tỉ USD) trong Tập đoàn thép Arcelor Mittal, họ trở thành một trong những gia đình giàu nhất thế giới.
Không như nhiều doanh nghiệp gia đình vốn thường chứng kiến tình trạng bất tín giữa cha và con (có khi cha hất con ra rìa hoặc con lập mưu lật đổ cha), nhà Mittal là một ngoại lệ đặc biệt. Lakshmi luôn tạo điều kiện và “không gian” đủ rộng để Aditya tung hoành trong việc xây dựng và điều hành công ty. Phần mình, Aditya đủ thông minh và tự tin để học hỏi kinh nghiệm từ cha. Tính đến đời Aditya, gia đình Mittal đã có bốn thế hệ sống bằng công nghiệp thép, được khởi nghiệp từ ông cố nội với nghề mua sắt phế liệu tại Karachi.
Sau này, gia đình dọn sang Ấn Độ, Mohan Lal Mittal - bố Lakshmi - bắt đầu bỏ nghề ve chai đồng nát và chuyển sang sản xuất dầu thực vật tại Uttar Pradesh. Không lâu sau, Mohan cùng hai người bạn hùn vốn mua một xưởng cán thép sập tiệm tại Howrah gần Calcutta. Khi công việc làm ăn của nhà Mohan thuận lợi, Chính phủ Ấn Độ tiến hành chính sách quốc hữu hóa công nghiệp thép đối với các công ty thành lập sau thời điểm Ấn Độ giành độc lập.
Hãng thép nhà Mohan lao đao, và họ chỉ vực dậy khi chính phủ cho phép tư nhân tham gia một phần trước tình hình thiếu hụt nguồn thép. Dù trình độ chỉ trung học, Mohan nhanh chóng nắm cơ hội và trở thành một trong những ông chủ thép Ấn Độ đầu tiên đầu tư mạnh cho hiện đại hóa sản xuất. Đầu thập niên 1970, Chính phủ Ấn một lần nữa làm khó dễ công nghiệp thép tư nhân, Mohan dời hãng thép sang Surabaya (Indonesia)...
Đến mua “xác chết” rồi “hồi sinh” chúng
Một trong những thủ thuật quen thuộc của Lakshmi là mua các hãng thép sắp phá sản và hồi sinh nó bằng thiết bị hiện đại cũng như phương pháp quản trị mới. Thành công đầu tiên là mua Hãng thép Iscott tại Trinidad & Tobago, lúc đó đang lỗ 1 triệu USD/ngày! Chỉ một năm, Lakshmi đã tăng gấp đôi sản lượng Iscott.
Tiếp theo, năm 1992, Lakshmi sang Mexico, mua Hãng thép Sicartsa với giá 220 triệu USD. Tương tự, ba năm sau, Lakshmi mua Karaganda (công ty thép nhà nước Kazakhstan) với giá 450 triệu USD. Năm 2006, Mittal Steel mua Arcelor (hãng thép lớn nhất châu Âu, sáp nhập từ một loạt hãng thép của Pháp, Bỉ, Luxembourg và Tây Ban Nha) với giá 22,6 tỉ USD.
Về lý thuyết, bất cứ ai có tiền cũng có thể đầu tư vào một cơ sở sản xuất sắp phá sản và vực nó dậy bằng chiến thuật thay đổi thiết bị cũng như lập bộ máy quản trị mới. Tuy nhiên, ít người mạo hiểm như Lakshmi Mittal. Hơn nữa, ông thật sự có một bí quyết trong thao tác biến một công ty “bệnh” thành một công ty “khỏe” và thậm chí phát triển liên tục.
Chuyên gia phân tích công nghiệp thép Jeremy Fletcher thuộc Ngân hàng Credit Suisse First Boston nói rằng doanh nghiệp Mittal là “công ty thép hoạt động hiệu quả nhất thế giới”, và Hãng kiểm toán Goldman Sachs cũng cho rằng họ là “một trong những hãng tiên phong, nếu không nói là nơi tiên phong, trong việc chiếm lĩnh thị trường thép toàn cầu”.
Trong khi Lakshmi đi khắp thế giới gặp gỡ đối tác, Aditya ở nhà nghiền ngẫm từng chi tiết thương vụ. Chính gương mặt búng ra sữa này đã trực tiếp tiến hành vụ sáp nhập giữa Mittal Steel và Arcelor. Nhiệm vụ số một của anh hiện thời là thực hiện cam kết đạt mức lãi 5,3 tỉ USD cho Arcelor Mittal vào năm 2008. Từ tháng 8-2006, Aditya đã có mặt trong hội đồng quản trị để giám sát hoạt động kinh doanh tại châu Mỹ (bốn nhà máy tại Mỹ và loạt nhà máy tại Canada, Mexico, Chile, Argentina và Brazil).
Châu Á cũng đang trong tầm ngắm của Aditya, chẳng hạn công ty thép khổng lồ Posco của Hàn Quốc. Hiện thời, Mittal sở hữu 33% trong Hãng thép Hunan Valin (Trung Quốc) và chuẩn bị xây một nhà máy tại Orissa (Ấn Độ)...